Ước tính lớn tuổi hơn so với thành phố cảng Lothal, thành phố Dholavira có tổ chức và dạng hình chữ nhật, trải rộng trên 22 ha (54 mẫu Anh). Khu vực này có chiều dài 771,1 m (2.530 ft) và chiều rộng 616,85 m (2.023,8 ft).[5] Không giống như Harappa và Mohenjo-daro, thành phố đã xây dựng theo một quy hoạch hình học có từ trước bao gồm ba phần chính – thành trì, thị trấn giữa và thị trấn thấp.[9] Thành phòng ngự và thị trấn giữa đã được trang bị những thiết bị phòng thủ riêng, cổng ra vào, khu vực xây dựng, hệ thống đường phố, giếng nước và những khoảng đất trống rộng lớn. Thành phòng hộ được tăng cường kỹ lưỡng nhất[5] và khu phức hợp ở thành phố, trong đó chiếm giữ phần lớn khu vực tây nam. "Lâu đài" cao chót vót đứng được bảo vệ bởi thành lũy gấp đôi.[10] Đứng bên cạnh là một nơi gọi là 'tường ngoài', nơi các quan chức quan trọng sống.[11] Thành phố bên trong công sự chung chiếm 48 ha (120 mẫu Anh). Có những khu vực kết cấu chịu lực rộng lớn ở bên ngoài nhưng không thể thiếu khu dân cư vững chắc. Ngoài bức tường, khu định cư khác đã được phát lộ.[5] Tính năng nổi bật nhất của thành phố là tất cả các tòa nhà, ít nhất trong tình trạng hiện tại vẫn được bảo quản, được xây dựng bằng đá, trong khi hầu hết địa điểm Harappan khác, bao gồm cả bản thân Harappa và Mohenjo-daro, được xây dựng gần như hoàn toàn bằng gạch.[12] Hai bên Dholavira là hai kênh thoát nước mưa; Mansar ở phía bắc và Manhar ở phía nam

Hồ chứa

"Loại hệ thống hiệu quả của tàn tích Harappans tại Dholavira, được phát triển để bảo quản, thu hoạch và tích trữ nước nói lên một cách thuyết phục kỹ thuật thủy lực tiên tiến của cư dân đương thời, cho biết tình trạng công nghệ vào thiên niên kỷ thứ ba trước công nguyên", ông R.S.Bist của viện khảo cổ học Ấn Độ, người chỉ đạo khai quật, phát biểu.[1] Một trong những tính năng độc đáo[13] ở Dholavira là hệ thống kênh đào và hồ chứa bảo vệ nguồn nước công phu[14]. Là hồ chứa nước sớm nhất tìm được ở bất cứ nơi nào trên thế giới,[15] được xây dựng hoàn toàn bằng đá[16]. Thành phố này có nhiều hồ chứa lớn, ba trong số đó đã được khám phá.[17] Chúng được dùng để trữ nước ngọt khi mưa xuống[14] hoặc để trữ nước chuyển hướng từ hai lạch nước nhỏ lân cận.[18] Điều này rõ ràng là để đáp ứng với điều kiện và khí hậu sa mạc tại Kutch, nơi mà có thể không có mưa vài năm liên tiếp. Một dòng suối mùa chạy theo hướng bắc-nam ở gần khu vực đã được xây đập nước tại một số điểm để lấy nước.[19]

Những cư dân của Dholavira tạo ra 16 hồ chứa hoặc nhiều hơn nữa [19]kích cỡ khác nhau vào giai đoạn III.[5] Một số đã tận dụng độ dốc mặt đất tại các khu định cư lớn,[5] nghiên dốc 13 m từ đông bắc đến tây bắc. Các hồ chứa nước khác đã được khai quật, một số thành đá sống. Nghiên cứu gần đây đã phác giác hai hồ chứa lớn, một ở phía đông lâu đài và một ở phía nam, gần Annexe.[20]

Những hồ chứa nước được cắt qua đá thẳng đứng, và khoảng 7 m độ sâu và 79 m chiều dài. Chúng nằm dọc theo bờ rìa của thành phố, trong khi thành trì và hồ tắm được đặt ở trung tâm trên mặt đất trồi lên.[14] Ngoài ra còn có một cái giếng lớn với một máng xối chạm đá kết nối vào một cống thoát nước, đự định để dẫn nước vào một bể chứa.[14] Các bể tắm có những bậc thang giảm dần vào bên trong.[14]

Vào tháng 10 năm 2014, khai quật bắt đầu tại một giếng bậc thang hình chữ nhật đo lường được 73,4m chiều dài, 29,3m chiều rộng và 10m độ sâu, khiến cho chúng lớn gấp ba lần so với phòng tắm lớn Mohenjedaro.[21]

Con dấu

Một số con dấu tìm được tại Dholavira, thuộc giai đoạn III, chỉ chứa hình minh họa động vật, mà không có bất kỳ loại chữ in khắc nào. Đề xuất giả thuyết rằng các loại con dấu đại diện cho quy ước ban đầu về khắc dấu của văn minh sông Ấn.[19]

Cấu trúc và đối tượng khác

Một cấu trúc hình tròn khổng lồ tại địa điểm được cho là một ngôi mộ hay đài tưởng niệm,[14] mặc dù nó không chứa xương cốt người. Cấu trúc bao gồm mười bức tường gạch bùn xuyên tâm được xây dựng theo hình bánh xe quay.[14] Một tác phẩm điêu khắc bằng đá sa thạch mềm khắc một người đàn ông tạc tượng dương vật cương lên nhưng đầu và chân bên dưới mắt cá chân cắt cụt đã được khai quật ở lối cửa ngõ phía đông.[14] Nhiều cấu trúc mộ được khai quật (mặc dù tất cả không có xương cốt),[14] cũng như mảnh gốm, con dấu đất nung, lắc tay, nhẫn, hạt và bản chạm khắc chìm.[14]

Kết cấu xây dựng hình bán cầu

Bảy công trình xây dựng bán cầu đã được phát lộ tại Dholavira, hai trong số đó đã được khai quật chi tiết, xây dựng trên buồng cắt đá lớn.[5] Có hình mặt phẳng tròn, đây là những công trình xây dựng hình bán cầu lớn được xây lên bằng gạch bùn. Một trong những công trình khai quật thiết kế dưới dạng bánh xe quay. Số khác cũng được thiết kế theo cùng kiểu cách, nhưng như một bánh xe không quay. Mặc dù có thể chứa vật phẩm an táng bằng gốm, không có bộ xương nào khai quật ra ngoại trừ một ngôi mộ, nơi chứa một hài cốt và gương bằng đồng.[5] Một chuỗi vòng cổ hạt xâu thành dây đồng với cái móc ở cả hai điểm cuối, một chiếc vòng vàng, vàng và chuỗi hạt khác cũng được phát lộ tại một trong những kết cấu hình bán cầu.[5]

Những trụ chống kết cấu hình bán cầu tương tự bảo tháp Phật giáo sơ khai.[5] Viện khảo cổ Ấn Độ, đã tiến hành khai quật, phát biểu rằng "những loại thiết kế đó là các bánh xe đang quay và bánh xe không quay cũng nhắc nhở đến một trong những Sararata-chakra-citi và sapradhi-rata-chakra-citi đề cập trong Satapatha Brahmana và Sulba-sutra".[5]